پلاستیک تا 20 سال آینده از رده خارج می گردد؟ - وبلاگ بارسلونا

به گزارش وبلاگ بارسلونا، تهران (پانا) - پلاستیک، احتمالا بزرگ ترین آلوده کننده محیط زیست در دنیا است، ماده ای که البته ورود آن به محیط اطراف ما، کاملا به دوره معاصر بر می شود. با این همه، ظاهرا کوشش ها برای از رده خارج کردن این ماده از اقتصاد و زندگی روزمره ما، شروع شده است.

به گزارش تجارت نیوز، بعضی کشورها برنامه ای زمان بندی شده برای کاهش فراوری پلاستیک را در دستور کار قرار داده اند. به عبارتی، کوشش ها برای کاهش آلودگی پلاستیک در دنیا، قرار است به جای جمع کردنِ پلاستیک های رها شده در محیط، از حلقه نخست (یعنی از مرحله فراوری پلاستیک) آغاز شود. اما ماجرا از چه قرار است؟

اشتباهی که دکمه برگشت ندارد!

پلاستیک ماده ای مصنوعی (synthetic) است و اولین نمونه های آن، در اوایل قرن بیستم به بازار آمدند. با این همه، بعضی تخمین ها نشان می دهد که اکنون نزدیک به 165 میلیون تن پلاستیک در اقیانوس ها تلنبار شده است.

وزن تمام انسان های رویِ کره زمین، حدود 316 میلیون تُن برآورد شده است و به این ترتیب، فقط و فقط وزنِ پلاستیک های شناور در اقیانوس ها، معادل وزن 4 میلیارد نفر انسان است. در این محاسبه، وزن پلاستیک های دفن شده در خشکی ها محاسبه نشده است.

استفاده از ظروف و بسته بندی های یک بار مصرف پلاستیکی در بعضی کشورهای اروپایی به زودی ممنوع می شود.

جمع آوری این حجم از پلاستیک از اقیانوس ها تقریبا ناممکن است و دست کم با فناوری های امروزی امکان ندارد. پژوهش هایی برای فراوری باکتری هایی که پلاستیک می خورند صورت گرفته و روش های عجیب و غریب دیگری هم آزموده شده اند، اما فعلا هیچ کدام عملیاتی نیستند.

پلاستیک در خاک، آب و هوا

داده های آماری وب سایت Our world in data (وابسته به دانشگاه آکسفورد) نشان می دهد که فراوری پلاستیک در دنیا، روندی کاملا صعودی داشته است. بر این اساس، در حالی که در سال 1950 میلادی سالانه تنها 2 میلیون تن پلاستیک در دنیا فراوری می شد، تا سال 2015 میلادی این مقدار به 381 میلیون تن رسیده وحدود 190 برابر شده است!

برخورد با زباله های پلاستیکی حتی وحشتناک تر هم هست: در سراسر دنیا، اکنون نزدیک به 60 درصد از زباله های پلاستیکی دور ریخته می شوند (دفن در خاک یا سرازیر شدن به اقیانوس ها).

بحران زباله های پلاستیکی، گریبان انسان و حیوانات را به یک مقدار می گیرد.

حدود 25 درصد از این زباله ها هم سوزانده می شوند و در نهایت به گاز گلخانه ای بدل می شوند که خودش برای محیط زیست، معضلی به مراتب نگران نماینده تر است. سهم زباله های پلاستیکی بازیافت شده از تمام زباله های فراوری شده در هر سال، در واقع کمتر از 15 درصد است.

البته این را هم می دانیم که عمده این بازیافت هم در کشورهای پیشرفته تر و ثروتمندتر انجام می شود. با این همه، زباله ای که روانه اقیانوس می شود، در نهایت ثروتمند و فقیر نمی شناسند و پس از آنکه وارد چرخه غذایی شد، دوباره به معده ها و روده های خودِ ما بر می شود.

بازگشت به نقطه آغاز

اما مثل همواره، وقتی آژیر قرمز به صدا در می آید، ما تازه به خودمان می آییم. حالا بعضی کشورها (عمدتا در اروپا) تصمیم گرفته اند که در آینده میان مدت، بخش عمده ای از فراوری پلاستیک را متوقف نمایند.

به عبارت ساده، مبارزه با پلاستیک قرار است از حلقه نخست آغاز شود: به جای جمع کردن پلاستیک از سواحل دریاها یا کوشش برای بازیافت آنها، بهتر است پلاستیک کمتری فراوری کنیم. بعدا شاید بتوانیم به حال میلیون ها تُن پلاستیک انباشته شده در طبیعت هم فکری بکنیم.

تازهترین کنفرانس تغییرات اقلیمی (موسوم به COP26) که اخیرا در اسکاتلند برگزار گردید، نقطه عطفی در این ماجرا بود. در این کنفرانس، بعضی کشورهای اروپایی اعلام کردند که بر اساس یک برنامه زمان بندی شده، فراوری پلاستیک را کاهش خواهند داد.

با بسته بندی خداحافظی کنید!

در فرانسه از همین چند روز پیش، قانونی لازم الاجرا شد که بر اساس آن، بسته بندی پلاستیکی برای بسیاری از میوه ها و سبزیجات ممنوع می شود. این ممنوعیت، 30 محصول را در بر می گیرد و البته، فعلا شامل بسته بندی های بزرگ و بعلاوه میوه های خرد شده یا فرآوری شده نمی شود.

امانوئل مکرون، رئیس جمهور فرانسه این ممنوعیت را یک دگرگونی واقعی در زمینه تعهدات کشورش برای کاهش فراوری پلاستیک خوانده و این در حالی است که فرانسه می خواهد تا سال 2040 میلادی، فراوری پلاستیک های یک بار مصرف را به تدریج کنار بگذارد.

وزن پلاستیک هایی که در اقیانوس ها تلنبار شده، به مقدار مجموع وزن 4 میلیارد نفر انسان است!

اسپانیا هم دیگر کشوری است که برنامه ای مشابه را در دستور کار قرار داده و اعلام نموده که از سال 2023 میلادی، ممنوعیت فروش میوه و سبزیجات در بسته بندی پلاستیکی را اعمال می نماید. تا آن موقع، فراورینمایندگان پلاستیک در این کشور فرصت دارند خودشان را با قانون تازه وفق بدهند.

چه کسی بیشتر پلاستیک فراوری می نماید؟

به نظر می رسد که سال 2040 میلادی، در واقع یک مرز معین برای بسیاری از تغییرات محیط زیستی خواهد بود. بسیاری از کشورها (از جمله آلمان، بریتانیا، فرانسه، چین و ایتالیا) قصد دارند تا آن سال فراوری و تردد خودروهای بنزینی را متوقف نمایند. کاهش یا توقف کامل فراوری محصولات پلاستیکی یک بار مصرف هم به همین دلیل است.

بنابراین، به زودی این موضوع که چه کسی (در واقع چه کشوری!) محیط زیست دنیای را بیشتر آلوده می نماید، اهمیت پیدا خواهد نمود. کسی از کشورهای کوچک یا اقتصادهای ضعیف انتظاری ندارد، اما برای کشورهایی که پرجمعیت تر هستند، اقتصاد بزرگ تری دارند یا پیشرفته تر هستند، قرار داشتن در لیست آلوده نماینده ها، احتمالا در آینده به موضوعی شرم آور بدل خواهد شد.

اما کدام کشورها بیشتر از بقیه زباله پلاستیکی فراوری می نمایند؟ واضح است که در اینجا باید سرانه فراوری زباله پلاستیکی (per capita rate of plastic waste) را آنالیز کنیم، چرا که در غیر این صورت، قطعا کشورهای پرجمعیت تر جایگاه های بالاتری را در رده بندی اشغال می نمایند.

بر اساس آمارهای وب سایت Our world in data، شهروندان کویتی با فراوری 0.7 کیلوگرم زباله پلاستیکی به ازای هر نفر در هر روز (kilograms per person per day)، از این نظر رکورددار دنیا هستند.

بازیافت پلاستیک از قضا می تواند درآمدزا هم باشد.

نام کشورهایی مانند باربادوس پس از کویت آمده، اما از میان کشورهای بزرگ و مهم در دنیا، شهروندان آلمان با فراوری 0.48 کیلوگرم پلاستیک به ازای هر نفر در هر روز، در رده های بالای جدول هستند.

در مقابل، سوئد یکی از کشورهای پیشرو در کاهش مصرف پلاستیک در دنیا است و سرانه فراوری پلاستیک در این کشور، تنها 0.05 کیلوگرم به ازای هر نفر در هر روز است. (مقایسه این کشور با آلمان نشان می دهد که توسعه یافتگی در واقع ارتباط مستقیمی با افزایش فراوری زباله پلاستیکی ندارد.)

از میان کشورهای اطراف، این شاخص برای ترکیه 0.21 کیلوگرم به ازای هر نفر در هر روز است. شهروندان ایرانی هم 0.14 کیلوگرم به ازای هر نفر در هر روز زباله پلاستیکی فراوری می نمایند و این نشان می دهد که شرایط ایران از این منظر بهتر از ترکیه است. (تمام داده ها مربوط به سال 2010 میلادی هستند.)