ظرفیت کردستان برای کشت گیاهان دارویی - وبلاگ بارسلونا

به گزارش وبلاگ بارسلونا، محمدتوفیق مشیرپناهی- سنندج- خبرنگار:کردستان به دلیل ویژگی های طبیعی و داشتن خاک مناسب، علاوه بر کشاورزی، زمینه ای مناسب برای رشد گیاهان دارویی است.

از سوی دیگر با وجود جنگل های بلوط گیاهانی مانند چونور، گرمینه و فراورده هایی چون مازوج برگرفته از درخت مازوج که صرفاً روی درخت بلوط های زاگرس می روید، گیاهان خاص این منطقه هستند. در ادامه گفت وگوی وبلاگ بارسلونا را با سید مختار هاشمی دکترای آب و کارشناس و فعال محیط زیستی استان در خصوص وضعیت گیاهان دارویی کردستان بخوانید.

• گونه های خاص و شاخص گیاهان دارویی در کردستان کدامند؟

با توجه به پراکندگی گیاهان دارویی در ایران و این که اغلب گیاهان شناخته شده دارویی ایران با دیگر کشورهای همسایه ایران و اروپایی مشترک هستند، گیاهان دارویی که در این استان رشد می نمایند، در سایر مناطق ایران نیز رشد می نمایند و نمی توان از گیاه دارویی خاصی به عنوان گونه خاص و شاخص این استان نام برد؛ زیرا هیچ یک از گیاهان دارویی ایران به جز تعدادی از گیاهان معطر ایرانی که ارزش دارویی آنها به درستی شناخته شده نیستند (اگرچه ممکن است توسط بعضی افراد بومی بدون تحقیق مصرف شوند) انحصاری و مختص ایران نیستند و به تبع در استان کردستان نیز چنین است. تعدادی از گیاهان هستند مانند چونور، گرمینه و فراورده هایی چون مازوج برگرفته از درخت مازوج یا دار مازو و موخور که صرفاً روی درخت بلوط زاگرس می روید و توسط بعضی از مردم استان برداشت می گردد و مورد استفاده قرار می گیرد، صرفاً در این استان می روید.

• کاشت و برداشت گیاهان دارویی در استان تا چه اندازه توجیه مالی دارد؟

رشد هر گیاهی از جمله گیاهان دارویی وابستگی زیادی به شرایط آب و هوایی مناطق تحت کشاورزی دارد. از سوی دیگر برای این که بدانیم یک صنعت تا چه اندازه در یک منطقه می تواند توجیه مالی داشته باشد، باید شرایط اجتماعی، مالی و فرهنگی مردم آن منطقه را هم در نظر بگیریم. به عنوان مثال در جایی که فراوری سیب صرفه مالی دارد و باغدارهای آن منطقه در باغ هایشان سیب می کارند، کاشت زردآلو توجیه مالی ندارد. در استان کردستان هم همین شکل است. اگر اتفاقات سال های اخیر مانند آتش سوزی و تخریب مراتع، گرد و غبارها و موضوع آب حل گردد، این استان می تواند به کشت گیاهان دارویی هم بپردازد.

اکنون بیشتر زمین های شیبدار این منطقه زیر کشت گندم دیم است و از آب موجود به منظور فراوری محصولات مالی و پرنیاز در دشت ها استفاده می گردد. اگر شرایط همین گونه باشد به اندازه کافی آب و زمین مناسب برای فراوری گیاهان دارویی وجود ندارد و کشت گیاهان دارویی دیم توجیه مالی ندارد؛ زیرا کشاورز ترجیح می دهد محصولی را فراوری کند که مشتری و خریدار آن آماده پرداخت پول فوری باشد، اما اگر سرمایه گذار باشد یا شرکت های فراوری و مصرف نماینده گیاهان دارویی مزرعه ای را در آنجا تأسیس نمایند و گیاهانی را که کشت نموده اند پس از برداشت، به دارو تبدیل گردد، منافعی حاصل خواهد شد.

• این تنوع و گستردگی در استان چگونه است؟

همان طور که اشاره کردم، تنوع و گستردگی رشد گیاهان دارویی وابسته به شرایط آب و هوایی هر منطقه است؛ با توجه به شرایط مساعد و معتدل آب و هوایی کردستان این استان دارای پوشش گیاهی گسترده و متنوعی است. از سوی دیگر در استان هم زمین های خوب برای کشت گیاهان دارویی وجود دارد و هم ذخایر آبی مناسب. با یک مدیریت درست می گردد از ظرفیت های خوب استان بهترین بهره را گرفت.

• اهمیت این گیاهان در پرورش دام ها، سلامت و کیفیت گوشت آنها چیست؟

قطعاً تأثیر مثبتی دارد. بسیاری از این گیاهان کاربردهای مختلفی دارند و تنها بخشی از آنها به فراوری داروهای گیاهی اختصاص پیدا می نماید و از سایر بخش های آنها می گردد استفاده های دیگری کرد. به عنوان نمونه از پوست میوه ها که دورریختنی است می گردد اسانس درست کرد و از تفاله این پوست ها ماده ارزشمند پکتین استخراج می گردد که نوعی قند سنگین برای قوام دادن به داروهاست. دانه گیاهان دارویی نیز بهترین خوراک برای دام هاست که بر سلامت و کیفیت گوشت آنها تأثیر می گذارد و در بسیاری از کشورهای جهان از آن استفاده می گردد. البته باید در نظر گرفت ورود بی رویه دام ها به مراتع و مزارع کشت گیاهان دارویی در انقراض این گیاهان نقش مهمی دارد که باید برنامه ریزی درست آن را مدیریت کرد.

• در چند سال گذشته پدیده ریزگردها در غرب کشور چالش بزرگی را برای ساکنان منطقه ایجاد نموده است؛ این پدیده تا چه میزان تأثیر منفی روی گیاهان دارویی داشته است؟

این پدیده همان اندازه که روی انسان ها تأثیر منفی دارد و زندگی آنها را به خطر انداخته، روی تمام گیاهان از جمله گیاهان دارویی نیز تأثیر منفی داشته است. این ریزگردها همانند لایه ای روی گیاهان می نشینند و باعث می شوند که گیاهان آرام آرام خشک و نابود شوند. متأسفانه خشکسالی سال های اخیر(تا سال 96) و بعضی سدسازی ها در داخل کشور و کشورهای همسایه از سوی دیگر باعث این پدیده شده است. نیمی از جنگل های جنوبی زاگرس نیز به همین علت تخریب و دچار خشکیدگی شده است. این پدیده یا در صورت بارندگی فروکش می نماید یا در صورت پرآب شدن رودها این منطقه می تواند از آسیب های این پدیده رهایی یابد. میزان نزولات جوی در نیمه دوم سال 97 تاکنون می تواند در تغییر اکوسیستم منابع طبیعی و مراتع تا حدودی تغییر ایجاد کند که در نهایت به نفع طبیعت است.