حال خوب ایران با بازگشت نخبگان، مزیت های دانشجوفرستی چیست؟ - وبلاگ بارسلونا

به گزارش وبلاگ بارسلونا، یکی از مسائل اصلی کشور در سال های اخیر انتشار آمار و گزارش های کذب و اشتباه در خصوص مهاجرت نخبگان با برچسب فرار مغزها بوده که تأثیر بسزایی بر فرایند اعزام دانشجو به کشورهای دیگر داشته است. این در حالی است که دانشجوفرستی یکی از راه های دستیابی به علوم و فناوری های روز دنیا به شمار می رود.

گروه دانشگاه خبرگزاری وبلاگ بارسلونا، مهاجرت نبخگان یا فرار مغزها همواره یکی از مسائل مهم و پرحاشیه برای ایران بوده است. در سال های گذشته شاهد انتشار آمارها و گزارش های اشتباهی از مهاجرت نخبگان ایران بودیم که منابع موثقی نداشتند. از سوی دیگر در ایران نهادی ناظر بر نرخ مهاجرت و تجزیه و تحلیل آمارهای وجود نداشت، بنابراین مجامع بین المللی نیز به گزارش ها و آمارهای غیرموثق در خصوص مهاجرت نخبگان استناد می کردند. مهاجرت نخبگان در هر کشوری موضوعی مهم به شمار می رود چراکه حضور و فعالیت نخبگان باعث تولید علم، فناوری و پیشرفت کشور می شود.

آمارهای کذب و استانداردهای دوگانه

سورنا ستاری، معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری، می گوید؛ یکی از انگیزه های اصلی برای ایجاد طرح مهاجرت معکوس آمارها و گزارش های بدون سند و دلیلی بود که در خصوص مهاجرت نخبگان و فرار مغزها زده می شد. یکی از این گزارش ها با عنوان فرار مغزها در صندوق بین المللی پول نیز منتشر شده، این در حالی است که آمار و ارقام این گزارش منبع موثق ندارد. عدم انتشار آمار رسمی در خصوص مهاجرت باعث ایجاد آمار کذب و اشتباه در این حوزه می شود.

به گفته وی؛ استانداردهای دوگانه ای در خصوص مهاجرت وجود دارد که آزاردهنده است. ایران در اوایل انقلاب 170 هزار دانشجو در داخل کشور و 100 هزار دانشجو در کشورهای خارجی داشت که 56 هزار نفر از آنها در آمریکا تحصیل می کردند. درواقع ایران در آن دوره بزرگ ترین کلونی دانشجویان در آمریکا را داشت و 37 درصد از جمعیت دانشجویی ایران در آن زمان در کشورهای خارجی درس می خوانند. این در حالی است که میزان دانشجویان ایرانی مشغول به تحصیل در کشورهای خارجی در حال حاضر 1.4 درصد است. پس چرا در آن زمان فرار مغزها نبوده اما حالا فرار مغزها خوانده می شود.

لزوم سرمایه گذاری روی سیاست های بازگشت نخبگان

معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری می گوید؛ تعداد دانشجویان ایرانی مشغول به تحصیل در کشورهای خارجی کاهش یافته که این امر مسئله نگران کننده ای به شمار می رود. تحصیل دانشجویان ایرانی در کشورهای خارجی نشانه ضعف نیست بلکه نشانه قدرت و پیشرفت است. تحصیل دانشجویان در کشورهای خارجی لازمه دستیابی به علوم و فناوری های روز است. بنابراین باید زمینه های لازم برای بازگشت به کشور برای دانشجویان فراهم شود تا پس از انتها تحصیلات تمایل به بازگشت داشته باشند.

به گفته ستاری؛ تا به امروز یک هزار و 700 نفر از دانشمندان و محققان ایرانی مقیم خارج که در 100 دانشگاه برتر دنیا تحصیل می کرده اند به کشور برگشته اند. نزدیک به 350 نفر از این افراد عضو هیئت علمی دانشگاه ها هستند و بسیاری از آنها در شرکت های دانش بنیان و استارت آپ ها فعالیت می کنند. انسان های تحصیل کرده، نوآور و خلاق پایه و اساس اقتصاد دانش بنیان هستند، بنابراین باید زمینه های مورد نیاز برای بازگشت نخبگان به کشور فراهم شود.

فرار مغزها در دانشگاه صنعتی شریف

به گفته محمود فتوحی، رئیس دانشگاه صنعتی شریف؛ بیشترین انتقاد به آمار و گزارش های کذب مهاجرت نخبگان همواره از سوی دانشگاه شریف بوده است. طی سال های گذشته آمار و ارقام اشتباهی در خصوص مهاجرت دانشجویان دانشگاه صنعتی شریف منتشر شده که منبع آنها در بیشتر مواقع توهمات نویسنده گزارش بوده است. انتشار این آمارهای غیرموثق بر فرایند تصمیم گیری حوزه اعزام دانشجویان نیز تأثیر گذاشته است.

دانشگاه شریف از سال 94 تا 97 نزدیک به 100 عضو هیئت علمی جذب کرده که نزدیک به 70 درصد این افراد دانشمندان و پژوهشگرانی هستند که از طریق طرح مهاجرت معکوس به کشور بازگشته اند. همچنین این دانشگاه بیشترین تعداد جذب پسادکتری از میان نخبگان و دانشمندانی داشته است که به کشور بازگشته اند.

مهاجرت؛ علمی تخصصی و نیازمند به کارشناس

پرویز کرمی، دبیر ستاد فرهنگ سازی اقتصاد دانش بنیان معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری می گوید؛ انتشار آمارها و گزارش های کذب و مخدوش در خصوص مهاجرت ایرانیان یکی از مشکلاتی است که کشور در سال های اخیر با آن روبرو بوده است. یافته های این گزارش ها براساس اطلاعات شخصی و منابع محدود بوده و نویسنده آن را با استناد به شرایط اطراف خود می نویسد. مهاجرت علمی تخصصی به شمار می رود و تنها متخصصان باید درباره آن نظر بدهند و آمار و ارقام منتشر کنند.

آمارهای مهاجرتی ایرانی منتشر می شود

هفته گذشته رصدخانه مهاجرت ایران به طور رسمی فعالیت خود را آغاز کرد و از این پس اطلاعات و آمارها در خصوص جابه جایی های اجباری و اختیاری دانشجویان ایرانی را با استفاده از روشی علمی و خاص و براساس منابع داخلی و خارجی موثق منتشر می کند. به طور کلی 272 میلیون مهاجر در دنیا وجود دارد که 3.5 درصد از جمعیت دنیا را تشکیل می دهند. براساس آخرین آمارها، 1.9 میلیون مهاجر ایرانی در دنیا وجود دارد که 2.3 از جمعیت کلی ایران را تشکیل می دهند. به عبارت دیگر سهم ایران از جمعیت دنیا 1.07 و درصد سهم مهاجران ایرانی در دنیا 0.7 درصد است.

به گفته بهرام صلواتی، رئیس رصدخانه مهاجرت ایران؛ معنای مهاجرت در ایران برابر با فرصت سوزی تعریف شده است. این در حالی است که درآمد برخی از کشورها از مهاجرت چند برابر درآمد نفتی ایران است. مهاجرت و مهاجران فرصتی برای انتقال دانش و فناوری دنیا به کشور به شمار می فرایند. بنابراین برای ایجاد و استفاده از این فرصت باید زمینه بازگشت نخبگان را فراهم کرد.

دانشجوفرستی و اهمیت آن

به طور کلی 5 میلیون دانشجوی بین المللی در دنیا وجود دارد که 1.3 درصد از این جمعیت متعلق به ایران است. رتبه ایران در دانشجوفرستی در سال 2012، 12 بوده و در سال 2018 به 20 رسیده که یکی از علت های اصلی این تنزل رتبه، سیاست های دولت ترامپ در منع ورود محققان و دانشجویان ایرانی به این کشور است. ایران در سال 2011، 4 هزار دانشجوی بین المللی داشته که این رقم در حال حاضر به 21 هزار دانشجوی بین المللی رسیده است.

صلواتی می گوید؛ سهم ایران در چرخش استعدادها بهبود یافته که این امر ناشی از امکان ایجاد استارت آپ و کسب وکار در کشور است. با این حال سهم دانشجوفرستی ایران در حال کاهش است که مسئله نگران کننده به شمار می رود. همواره باید سهم مشخصی از چرخش استعداد را در دنیا داشته باشیم تا به راحتی به علم و فناوری روز دسترسی پیدا کنیم.

چه کشورهای بیشترین میزان دانشجوفرستی را دارند؟

ایران در رتبه بندی کشورهای دانشجوفرست به آمریکا، با در نظر دریافت تعداد دانشجویان مشغول به تحصیل در دانشگاه های برتر این کشور، در جایگاه دهم قرار گرفته است و کشورهای چین، هند و کره جنوبی در جایگاه اول تا سوم قرار دارند. براساس آخرین آمارهای یونسکو، کشورهای اصلی فرستنده دانشجویان بین المللی در سال 2017 چین با 986 هزار و 87 دانشجو، هند با 332 هزار و 33 دانشجو و آلمان با 122 هزار و 195 هزار دانشجو هستند. کره جنوبی، ویتنام، فرانسه، آمریکا، نیجریه، قزاقستان و عربستان سعودی نیز به ترتیب در رتبه چهارم تا دهم دانشجوفرستی قرار دارند.

4021/