سرطان خون؛ انواع، علائم، نحوه تشخیص و روش های درمان - وبلاگ بارسلونا

به گزارش وبلاگ بارسلونا، خون از مایع و انواع مختلفی از سلول ها و پروتئین ها تشکیل شده است. گلبول های قرمز خون حامل اکسیژن هستند و گلبول های سفید آن با عوامل بیماری زا مقابله می نمایند. سلول های کوچکی به نام پلاکت هم در خون وجود دارند که هنگام بروز جراحت یا بریدگی به لخته شدن خون یاری می نمایند. سرطان خون اصطلاحی است که از آن برای توصیف سرطان هایی که روی خون، مغز استخوان یا سیستم لنفاوی اثر می گذارند، استفاده می گردد.

سرطان خون به دلیل تغییرات ایجاد شده در DNA سلول های خونی رخ می دهد. این تغییرات فراوری و عملکرد سلول های خونی را مختل می نمایند. سرطان خون انواع مختلفی دارد که در این مقاله از وبلاگ بارسلونا مگ به معرفی آن ها می پردازیم. با ما تا انتهای این مطلب همراه باشید.

احتمال بروز سرطان خون در چه افرادی بیشتر است؟

دلیل دقیق بروز این بیماری تعیین نیست، اما برخی عوامل شانس ابتلا به آن را افزایش می دهند. از این عوامل می توان به سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان خون، قرار گرفتن در معرض برخی مواد شیمیایی (مانند بنزن که در بنزین و سایر سوخت ها یافت می گردد) یا مواجهه با تشعشعات اشاره نمود. در برخی موارد، افراد HIV مثبت یا مبتلا به ایدز و افراد مبتلا به ویروس اپشتین-بار (Epstein-Barr virus) ممکن است بیش از سایرین در معرض ابتلا به انواع خاصی از سرطان خون قرار داشته باشند.

انواع سرطان خون

رایج ترین انواع سرطان خون عبارتند از:

1. لنفوم (Lymphoma)

در بدن شما شبکه ای به نام سیستم لنفاوی وجود دارد که به مبارزه با عفونت ها یاری می نماید. این سیستم از دو بخش تشکیل شده است: اندام هایی به نام غدد لنفاوی که باکتری ها و ویروس ها را به دام می اندازند و نوع خاصی از گلبول های سفید خون به نام لنفوسیت ها. سرطان هایی که به سیستم لنفاوی حمله می نمایند، شایع ترین نوع سرطان خون هستند و به عنوان لنفوم شناخته می شوند. به دلیل توسعه سیستم لنفاوی در سراسر بدن، لنفوم تقریباً می تواند هر جایی از بدن را درگیر کند.

انواع لنفوم

دو نوع لنفوم به نام های هوچکین (Hodgkins Lymphoma) و غیرهوچکین (non-Hodgkins Lymphoma) وجود دارد که هر دو به روش مشابهی رخ می دهند. در بدن مبتلایان به لنفوم، لنفوسیت هایی ساخته می شوند که فعالیت آن ها مختل شده و با قرار گرفتن در کنار یکدیگر تومور را تشکیل می دهند. این لنفوسیت ها با از بین بردن گلبول های سفید سالم، مقابله با عوامل بیماری زا را با مشکل روبرو می نمایند.

لنفوم هوچکین

تفاوت دو نوع لنفوم به نوع لنفوسیت درگیر شده مربوط می گردد. در افراد مبتلا به لنفوم هوچکین، بدن نوعی سلول به نام سلول های رید-اشترنبرگ (Reed-Sternberg cells) می سازد. بیماری هوچکین به نام پزشکی که در سال 1832 میلادی (1210 شمسی) آن را شناسایی کرد، نامگذاری شده است. هوچکین حدود 12 درصد مبتلایان به لنفوم را درگیر می نماید و یکی از قابل درمان ترین انواع سرطان است.

لفنوم غیرهوچکین

اگر سلول های رید اشترنبرگ وجود نداشته باشند، به این نوع سرطان لنفوم غیرهوچکین می گویند. لنفوم غیرهوچکین شایع ترین نوع لنفوم است که بیش از 30 نوع سرطان در این دسته قرار می گیرند. برخی از انواع این بیماری به کندی پیشرفت می نمایند، در حالی که تعدادی از آن ها به سرعت پیشرفت نموده و به سایر قسمت های بدن سرایت می نمایند. این نوع سرطان ها به سختی کنترل می شوند و باید به سرعت تحت درمان قرار گیرند.

علائم لنفوم و نحوه تشخیص آن

تورم غدد لنفاوی، تب، کاهش وزن ناخواسته و احساس خستگی، شایع ترین علائم این نوع سرطان خون هستند. در صورت ابتلا به لنفوم امکان مشاهده علائم زیر هم وجود دارد:

• تعریق در شب
• سرفه
• درد در قفسه سینه یا شکم
• عدم احساس گرسنگی
• بزرگ شدن طحال یا کبد

اگر پزشک به ابتلای شما به لنفوم مشکوک گردد، احتمالاً از یکی از غدد لنفاوی نمونه برداری می نماید. پزشک به وسیله نمونه برداری می تواند ابتلا به سرطان و نوع آن را تشخیص دهد.

2. لوسمی (Leukemia)

لوسمی یا لوکمی، سرطانی است که روی خون و مغز استخوان شما تأثیر می گذارد. مغز استخوان، بافت اسفنجی داخل استخوان است که در آن سلول های خونی ساخته می شوند. همچون لنفوم، لوسمی هم باعث فراوری گلبول های سفیدی می گردد که به درستی کار نمی نمایند و سلول های سالم را از مقابله با عفونت ها بازمی دارند. این نوع سرطان خون بر خلاف لنفوم روی مغز استخوان هم تأثیر داشته و از فراوری گلبول های قرمز و پلاکت های سالم جلوگیری می نماید. لوسمی شایع ترین سرطانی است که در بچه ها دیده می گردد، اما بزرگسالان هم ممکن است به آن مبتلا شوند.

علائم لوسمی و نحوه تشخیص آن

این نوع سرطان خون علائمی شبیه آنفولانزا ایجاد می نماید. ممکن است به تب، ضعف و درد مفاصل مبتلا شوید و تعریق داشته باشید. سایر علائم لوسمی عبارتند از:

• تورم غدد لنفاوی
• کاهش وزن ناخواسته
• خونریزی یا تورم لثه

در برخی مبتلایان به لوسمی علائمی مانند عفونت های مکرر، کبودی و کم خونی (کاهش گلبول های قرمز خون) مشاهده می گردد. پزشک با آزمایش خون تعداد سلول های خون را آنالیز می نماید. افزایش گلبول های سفید خون یا کاهش پلاکت ها و گلبول های قرمز خون می تواند نشانه ابتلا به لوسمی باشد. علاوه بر این، ممکن است پزشک به منظور پیدا کردن سلول های سرطانی از مغز استخوان نمونه برداری کند.

3. میلوما (Myeloma)

این نوع سرطان خون روی دسته ای از گلبول های سفید خون به نام سلول های پلاسما تأثیر می گذارد. این سلول ها پروتئین هایی به نام آنتی بادی می سازند که به باکتری ها و ویروس ها حمله می نمایند. اگر به میلوما مبتلا باشید، بدن شما تعداد زیادی سلول پلاسمای ناقص فراوری می نماید که پروتئین های ساخته شده به وسیله آن ها نمی توانند به مقابله با عفونت یاری نمایند. این پروتئین ها در مغز استخوان انباشته می شوند و به کلیه ها یا استخوان ها آسیب می زنند.

علائم میلوما و نحوه تشخیص آن

ممکن است علائم این بیماری را خیلی زود متوجه نشوید. با این حال، اولین علامت معمولا درد استخوانی است که در پشت یا دنده ها احساس می گردد. بعلاوه ممکن است علائم دیگری مثل ضعف، تشنگی شدید، تکرر ادرار، یبوست یا بی حس شدن دست ها و پاها را تجربه کنید یا به طور مکرر دچار عفونت شوید.

اگر پزشک تصور کند که شما به میلوما مبتلا هستید، آزمایش خون برای آنالیز افزایش پروتئین های خاص، نمونه برداری از مغز استخوان برای جستجوی سلول های سرطانی و اسکن برای آنالیز نازک شدن یا شکستگی استخوان ها انجام می دهد.

درمان سرطان خون

برای درمان این بیماری از روش های زیر یاری گرفته می گردد:

1. پرتودرمانی و شیمی درمانی

معمولا در مبتلایان به سرطان خون از شیمی درمانی یا پرتودرمانی، یا ترکیبی از این دو روش، برای از بین بردن سلول های سرطانی استفاده می گردد. شیمی درمانی از داروهای قوی برای هدف قرار دادن سلول ها استفاده می نماید، در حالی که پرتودرمانی از پرتوهای پرانرژی برای حمله به آن ها بهره می برد. این دو روش درمانی می توانند به سلول های سالم آسیب بزنند، عوارض جانبی مانند حالت تهوع و ریزش مو ایجاد نمایند و احتمال ابتلا به عفونت را افزایش دهند.

2. پیوند سلول های بنیادی

اگر سایر درمان ها مؤثر نباشند یا احتمال عود مجدد سرطان خون وجود داشته باشد، ممکن است پزشک استفاده از این روش درمانی را توصیه کند. سلول های بنیادی می توانند به انواع مختلفی از سلول ها تبدیل شوند. در مبتلایان به سرطان خون از این روش درمانی برای جایگزینی سلول های بنیادی مشکل ساز با سلول هایی که می توانند به سلول های خونی یا سلول های ایمنی سالم تبدیل شوند، استفاده می گردد. برای انجام این کار، ابتدا با استفاده از شیمی درمانی یا پرتودرمانی سلول های ناسالم از بین می فرایند و سپس پیوند سلول های بنیادی انجام می گردد.

3. درمان هدفمند

این داروهای تازه بدون اینکه به سلول های سالم آسیب بزنند، به مولکول هایی که به رشد سلول های سرطانی یاری می نمایند، حمله می نمایند. استفاده از این داروها در مقایسه با شیمی درمانی با عوارض جانبی کمتری همراه است. درمان های هدفمند برای سرطان خون عبارتند از:

• آنتی بادی های مونوکلونال (Monoclonal antibodies): سلول های سرطانی را از بین می برند یا مانع رشد آن ها می شوند.
• مهارنماینده های پروتئازوم (Proteasome inhibitors): به جلوگیری از رشد کنترل نشده سلول ها یاری می نمایند.
• واکسن ها: پاسخ ایمنی بدن را تقویت می نمایند.
• مهارنماینده های تیروزین کیناز (Tyrosine kinase inhibitors): ژنی را که با ساخت پروتئین به رشد سلول های سرطانی یاری می نماید، هدف قرار می دهند.

4. ایمونوتراپی

به ایمونوتراپی یا ایمنی درمانی درمان بیولوژیکی هم می گویند. ایمونوتراپی شامل درمان هایی است که از سیستم ایمنی شما برای مبارزه با سرطان استفاده می نمایند. آنتی بادی های مونوکلونال، واکسن های سرطان و مهارنماینده های وارسی ایمنی جزء ایمونوتراپی محسوب می شوند. ایمونوتراپی می تواند در برابر سرطان های خونی مانند لنفوم هوچکین و لوسمی مؤثر باشد. ده ها ایمونوتراپی دیگر برای درمان لوسمی لنفوسیتی مزمن، لنفوم غیرهوچکین و لوسمی حاد مغز استخوان تحت مطالعه هستند.

5. کارتی سل تراپی

کارتی سل تراپی (Car T-Cell Therapy)، یکی از تازهترین اشکال ایمونوتراپی است که طی آن یک نوع از گلبول های سفید به نام سلول های T از خون بیمار گرفته شده و در آزمایشگاه تغییر داده می شوند تا بتوانند سلول های سرطانی را پیدا نموده و از بین ببرند. سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) استفاده از این روش را برای درمان مبتلایان به برخی از انواع لوسمی و لنفوم تأیید نموده است. افرادی که در برخی مطالعات بالینی خاص شرکت می نمایند، می توانند این درمان را دریافت نمایند.

6. درمان های تازه سرطان خون

امروزه، تحقیقات زیادی در حال اجرا هستند که سعی می نمایند شانس درمان سرطان خون را افزایش دهند. با پزشک خود درباره شرکت در این مطالعات که ممکن است برای شما مناسب باشند، صحبت کنید. در این تحقیقات اثربخشی و بی خطر بودن داروهای تازه آنالیز می گردد. با شرکت در این پژوهش ها می توانید از داروهایی بهره ببرید که برای همه افراد در دسترس نیستند.

کلام پایانی

سرطان خون، بیماری ای است که خون، مغز استخوان یا سیستم لنفاوی را درگیر می نماید. لنفوم، لوسمی و میلوما از انواع مختلف سرطان خون هستند که با علائمی مثل تب، سرفه، خستگی، کاهش وزن ناخواسته و تورم غدد لنفاوی تعیین می شوند. شیمی درمانی، پرتودرمانی، ایمونوتراپی، پیوند سلول های بنیادی، درمان های هدفمند و کارتی سل تراپی به درمان این بیماری یاری می نمایند.

این مطلب صرفا جنبه آموزش و اطلاع رسانی دارد. پیش از استفاده از توصیه های این مطلب حتما با پزشک متخصص مشورت کنید. برای اطلاعات بیشتر بیانیه برطرف مسؤولیت وبلاگ بارسلونا مگ را بخوانید.

منبع: webmd