گفت&zwnjوگوی رانسیر با انگلمان، از رهایی کارگران تا ادبیات و هنر - وبلاگ بارسلونا

به گزارش وبلاگ بارسلونا ، کتاب سیاست و زیبایی شناسی ترجمه کتابی است که انتشارات پاساژن در سال 2016 منتشر کرده است، این کتاب مشتمل بر دو گفت وگوی انگلمان با فیلسوف فرانسوی ژاک رانسیر درباره تفکر رانسیر درباره سیاست و زیبایی شناسی و پیوند این دو بحث و همچنین یک پیشگفتار مترجم و یک پس گفتار است.

انگلمان در بخشی از پس گفتار می گوید: قصد و نیت شان عرضه کمکی قابل فهم به درک اندیشه رانسیر است.

در پیشگفتاری که مترجم بر این کتاب نوشته به دو اصطلاح بازنمایی و زیبایی شناسی اشاره می کند. البته در همین مقدمه بازنمایی و نمایندگی را از نگاه رانسیر یکی می داند و درباره این دو اصطلاح توضیحاتی می دهد. درباره زیبایی شناسی هم توضیحاتی می دهد و می نویسد: فیلسوف انتقادی اصطلاحات رایج را به بازی می گیرد و در میدان معنایی آنها مداخله می کند.

همین کار را رانسیر با زیبایی شناسی می کند و مثلا جایی در کتاب حاضر می گوید: زیبایی شناسی به معنی نظریه هنر، نظریه زیبایی و مشاهده زیبایی نیست. اما این منطق کار رانسیر، منطقی که نه مبتنی بر اجماع بلکه مبتنی بر تخالف است، فقط درصورتی قابل فهم می شود که او دقیقا از کلمه جا افتاده و متعارف استفاده می کند و معنای رسوب کرده و رسوخ کرده آن در اذهان را به بازی بگیرد و در میدان جاذبه مغناطیسی این کلمه به کار خودش بپردازد و دست به جرح و تعدیل هایی بزند.

پیتر انگلمان در پس گفتاری که بر این کتاب نوشته آورده است: ژاک رانسیر یکی از مهم ترین متفکران قرن نوپای بیست و یکم قلمداد می شود، کسی که فعالیت سیاسی و زیبایی شناختی رهایی بخش را به شیوه ای نو یکجا جمع می کند.

از دهه 1960، دو مکتب فلسفی رهایی بخش با حضوری جهانی دایر شده اند: پسامدرنیسم و واسازی. وجه اشتراک آن ها نقدی است بر مارکسیسم سابقا غالب در مقام یگانه بنای مفهومی راضی کننده تفکر و کنش رهایی بخش. این بنا جهان را به چپ و راست، مترقی و مرتجع، مارکسیست و برخطا تقسیم کرده بود.

تاریخ جنبش کارگری کمونیستی - سازمان دهی آن در قالب احزاب و دیکتاتوری پرولتاریا در ممالک سوسیالیستی- به قربانیانی چنان زیاد انجامیده بود که این ها را دیگر نمی شد نادیده گرفت، حتی همدل ترین آدم های متفکر هم توان این کار را نداشتند. انشعاب های درون مارکسیسم از قبیل مائوئیسم همان قدر فاجعه بار از آب درآمدند که گونه شوروی مارکسیسم.

از آنجا که جنبش کمونیسم را یک فیلسوف بنا نهاده بود ـ که بعد اقتصاددان شد ـ منطقی این بود که نقد جنبش بالفعل کمونیسم متوجه هسته نظری آن شود. این نقش تاریخی را پسامدرنیسم و واسازی ایفا کردند و دغدغه های اصلی شان بررسی و نقد ساختارهای فکری تمامیت طلب در مقام شالوده های استدلالی و اعتباربخش سیاست تمامیت طلب است.

ژاک رانسیر فیلسوف از همان اوایل مسیری متفاوت و مستقل را در پیش گرفت. او در تحلیل های تاریخی ظریفی کوشید رهیافت هایی به فعالیت رهایی بخش را که به اعتبار ساختارهای حزبی تمامیت طلب سرکوب شده بودند، وضوح بخشد. بعد از دریافت موضعی تکین در فلسفه فرانسوی معاصر به مدت سال ها، پژوهش رانسیر او را به حلقه آوانگارد جاری تفکر رهایی بخش بازگرداند، پژوهشی که من مایلم آن را جست و جو برای امکانات تازه سیاست رهایی بخش با وسایل فراسیاسی تعریف کنم.

در پشت جلد این کتاب نیز آمده است: ژاک رانسیر، فیلسوف فرانسوی، در دو گفت وگو با پیتر انگلمان طرحی کلی درباره شکل گیری اندیشه خود ارائه می دهد، از مطالعات اولیه اش درباره رهایی کارگران گرفته تا کارهای اخیرش در باب ادبیات، فیلم و هنرهای بصری. او به جای بحث درباره زیبایی شناسی در چارچوب نحوه تعمق محدود ما در هنر یا زیبایی، می گوید زیبایی شناسی تشکیل دهنده اساس کل رژیم تجربه ماست. رانسیر نشان می دهد که روابط سیاسی از تجربه حسی شکل می گیرند، چون احساس ها و ادراک های فردی بدل به دغدغه کل اجتماع می شوند.

کتاب سیاست و زیبایی شناسی به همت پیتر انگلمان و در گفت وگو با فیلسوف فرانسوی، ژاک رانسیر اولین بار به زبان انگلیسی منتشر شده که توسط اشکان صالحی ترجمه و از سوی نشر نی در 101 صفحه و شمارگان 770 نسخه و با قیمت 18 هزار تومان منتشر شده است.